System Zarządzania Środowiskowego (Environmental Management System, EMS) to narzędzie zarządzania, które umożliwia organizacji kontrolowanie jej wpływu na środowisko i ciągłe doskonalenie w zakresie ochrony środowiska. Najpopularniejszym standardem międzynarodowym dotyczącym EMS jest ISO 14001. Poniżej przedstawiam podstawowe wymagania dla EMS zgodnie z normą ISO 14001:
Podstawowe wymagania dla EMS zgodnie z normą ISO 14001:
- Kontekst organizacji:
- Zrozumienie organizacji i jej kontekstu.
- Zrozumienie potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron.
- Określenie zakresu EMS.
- System zarządzania środowiskowego i jego procesy.
- Przywództwo:
- Przywództwo i zaangażowanie.
- Polityka środowiskowa.
- Role, odpowiedzialności i uprawnienia w organizacji.
- Planowanie:
- Działania odnoszące się do ryzyk i szans.
- Cele środowiskowe i planowanie ich osiągnięcia.
- Planowanie działań środowiskowych.
- Wsparcie:
- Zasoby (ludzkie, infrastruktura, środowisko pracy, zasoby monitorowania i pomiarów, wiedza organizacji).
- Kompetencje.
- Świadomość.
- Komunikacja.
- Udokumentowane informacje (zarządzanie dokumentacją i zapisami).
- Działania operacyjne:
- Planowanie i kontrola operacyjna.
- Przygotowanie i reagowanie na sytuacje awaryjne.
- Ocena wydajności:
- Monitorowanie, pomiary, analiza i ocena.
- Ocena zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi.
- Audyt wewnętrzny.
- Przegląd zarządzania.
- Doskonalenie:
- Niezgodności i działania korygujące.
- Ciągłe doskonalenie.
Szczegółowe elementy EMS:
- Polityka środowiskowa:
- Deklaracja kierownictwa dotycząca zaangażowania w zgodność z przepisami prawnymi, ciągłe doskonalenie oraz zapobieganie zanieczyszczeniom.
- Aspekty środowiskowe:
- Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych oraz ich wpływów.
- Określenie aspektów, które mają istotny wpływ na środowisko.
- Wymagania prawne i inne:
- Identyfikacja, dostęp i zrozumienie obowiązujących przepisów prawnych i innych wymagań.
- Cele i programy:
- Ustalenie celów środowiskowych zgodnych z polityką środowiskową oraz programów do ich osiągnięcia.
- Struktura i odpowiedzialności:
- Jasne określenie ról, odpowiedzialności i uprawnień w ramach EMS.
- Szkolenia, świadomość i kompetencje:
- Szkolenia dla pracowników, aby zapewnić, że są świadomi swoich obowiązków i wpływu na środowisko.
- Komunikacja:
- Wewnętrzna i zewnętrzna komunikacja na temat aspektów środowiskowych i systemu zarządzania środowiskowego.
- Dokumentacja EMS:
- Tworzenie i utrzymywanie dokumentacji systemu zarządzania środowiskowego.
- Kontrola operacyjna:
- Procedury operacyjne mające na celu kontrolowanie aspektów środowiskowych.
- Gotowość i reagowanie na awarie:
- Plany i procedury na wypadek sytuacji awaryjnych.
- Monitorowanie i pomiary:
- Regularne monitorowanie kluczowych charakterystyk operacji mających istotny wpływ na środowisko.
- Audyt wewnętrzny i przegląd zarządzania:
- Regularne audyty wewnętrzne oraz przeglądy systemu zarządzania środowiskowego przez najwyższe kierownictwo w celu oceny jego skuteczności.
Podsumowanie
Aby skutecznie wdrożyć EMS zgodny z ISO 14001, organizacja musi dokładnie zrozumieć swoje konteksty środowiskowe, zaangażować odpowiednie przywództwo, planować działania związane z ryzykiem i szansami środowiskowymi, zapewnić odpowiednie wsparcie i zasoby, skutecznie kontrolować operacje oraz stale monitorować, oceniać i doskonalić swoje procesy środowiskowe.
